“60 dakikam olsa, 55 dakikasını düşünmek, 5 dakikasını da aksiyon için kullanırdım.”
– Albert Einstein
İş planı, yatırımcı arayan girişimcilerin yatırımcılara vizyonlarını ve hedeflerini net bir şekilde aktarmak ya da finansal destek alabilmek için vizyon ve hedeflerini net bir şekilde aktardıkları bir yol haritasıdır. Özellikle yeni işletmeler için yararlı gibi gözükse de, aslında her şirketin bir iş planı olmalıdır. Yeni bir yöne gitmeye karar veren yerleşik bir işletme için de iş planı oluşturmak oldukça önemlidir.
İyi olduğuna inandığınız bir fikriniz var ve bunu hayata geçirmek istiyorsunuz, öncelikle bir iş planı oluşturmalısınız. Ne yazık ki bir çok fikir ve işletmeleri büyütmeye yönelik hedefler doğru oluşturulmuş bir iş planı olmadığı için tarihin tozlu sayfalarında kaybolup gitmeye mahkum oluyor.
Veriler ile desteklemek gerekirse, yapılan araştırmalara göre küçük ölçekli işletmelerin % 27’si iş planı oluşturmadığı için sektörün gerisinde kalarak ilerleyemiyor ve kalıcı olamıyor. Bu nedenle, iş planınızı doğru ve eksiksiz olarak oluşturmaya ayırdığınız zaman, işletmeniz için yapabileceğiniz en güzel yatırımlardan biridir.
Peki, bir iş planı nasıl olmalıdır? Basit şekilde anlatacak olursak; iş planı, işletmenizin hedeflerini ve bu hedeflere ulaşmak için kullanacağınız stratejileri, örgütsel şemanızı, iş planınızı nasıl finanse edeceğinizi, sermayenizi karşınıza çıkabilecek problemleri ve nasıl çözeceğinizi kapsamalıdır.
İş planı hazırlarken izlemeniz gereken adımlar ve detayları şöyledir;
- Araştırma Yapmak
İş planı bir gecede hazırlanmaz. İş planı oluştururken yapılacak araştırmanın önemini Global Kitle Fonlama Platformu A.Ş. Genel Müdürü Hakan Yıldız, “İş planı yazmaya ayrılan sürenin iki katını bunu nasıl yapacağınızı araştırmaya ayırmalısınız” diyerek altını çiziyor. İhtiyacınız olan tüm verileri detaylı bir şekilde araştırmalı, ürün / hizmet ve pazarı iyi etüt etmeli, oluşacak her soru ve soruna net cevaplar ve çözümler buluyor olmalısınız. İş planı oluştururken yapılan en büyük hatalardan biri de tek başına ilerlemeye çalışmak ve dahil olduğunuz ekibi konuya dahil etmemek, onların bilgi birikimi ve araştırmalarından yararlanmamaktır. Bu yüzden fikir size ait olsa bile araştırmalarınızı ekip halinde yapmalı ve iş planınızı kabul görür bir hale getirebilmek için “bir elin nesi var, iki elin sesi var” atasözünden yararlanmalısınız. - Yönetici Özeti
Bu bölüm iş planınızı finanse edecek yatırımcıya ya da yöneticiye iş planında olan bilgileri net bir şekilde özetlediğiniz, projenizin tamamını tanıtacağınız ve ikna ederseniz kabul alabileceğiniz altın bölümdür diyebiliriz. Yönetici özeti, iş planının başında yer almasına rağmen, iş planı bitince yazılarak en başa eklenir. İş planınızın önemini vurgulayan, geçtiğiniz yolları ve nereye varacağınızı, bu işi yaparken ne kadar istekli ve gayretli olduğunuzu karşı tarafa aktarabileceğiniz bölümdür. Ayrıca iş planınızdaki diğer bölümleri de yansıtacak şekilde yazılması gerekir. Yönetici özetinin başta yer alması fakat en son yazılmasının nedeni budur. Yönetici özetinde fikrinizin kabul görmesi için geçmiş başarılarınıza ve destekleyici ikna cümlelerine de yer verebilirsiniz. Eğer ürün veya hizmetiniz mevcut pazarda var ise rekabet stratejinize odaklanarak planınızı güçlendirebilirsiniz. Ayrıca sunacağınız grafikler varsa yazılı metin yerine bunları da ekleyebilir ve ilgi çekici görünmesini sağlayabilirsiniz. Yönetici özetinizi okuyacak kişinin, işin baştan sona doğru bir şekilde planlandığını ve işe yarayıp yaramayacağı hakkında fikir edinmesi gerekir. İş planınızın okunmaya devam edilmesi genellikle yönetici özetinin bıraktığı izlenime bağlıdır. - Şirket Profili Oluşturun
Bu bölümü oluştururken bulunduğunuz sektörle ilgili kısa bir ön bilgiye yer vererek daha sonra şirketinizi tanıtabilirsiniz. İşletme profilinizi oluştururken kuruluş tarihinden bu yana geçen süreci, ürün ve hizmetleriniz ile hedef kitlenize nasıl bir değer yarattığınızı, öne çıkan özelliklerinizi yazarak vizyon, misyon ve hedeflerinizden, pazarda nasıl fırsatlar yaratacağınızdan ve stratejilerinizden bahsedebilirsiniz. İlk kez şirket kuracaksanız, neden böyle bir girişimde bulunduğunuzla ilgili detayları ekleyebilirsiniz. İşletme profilinizi doğru bir şekilde aktarmak ve ilgi çekici bir dille bunu yapmak oldukça önemlidir. - Ürün ve Hizmet
Bu bölümü hazırlarken oldukça detaylı bir şekilde piyasa araştırması yapılması gerekmektedir. Pazara sunacağınız ürün ve hizmetlerden bahsetmelisiniz. İşletmenizin sunduğu ürün ya da hizmetlerin özelliklerini, rakiplerinizle sizi ayıran farkları, ürün/ hizmetin faydalarından bahsedebilirsiniz. Sunacağınız hizmet ve ürün ile müşterilerinizin gözünde nasıl bir imaj yaratmak istediğinizi de aktarıyor olmalısınız. Rakiplerinizin ürün ve hizmetlerini tanımlayabilir, fiyat – fayda – hizmet – kalite, satış gibi konularda karşılaştırmalar yapıp ürünü ve hizmetinizi detaylandırabilirsiniz. - Pazarlama Analizi
Bu bölüm yönetici özetinden sonra sizi en çok zorlayacak, ancak doğru ilerlerseniz şansınızı en çok arttıracak bölümdür. Şirketiniz için pazarlama bileşenlerini nasıl ve şekilde kullanacağınıza dair detaylı bilgi içermesi gerekir.
Öncelikle iş planınızı değerlendiren kişiye mevcut pazar ile ilgili genel bir bilgi vermelisiniz. Hedeflenen pazardaki rekabet ortamından, rakipleriniz ve öne çıkan özelliklerinden, pazardaki konumlandırmanızdan bahsedebilirsiniz. Pazarlama analizi bölümünde istatistiksel bilgiler paylaşmanız karşı tarafta anlaşılır bir resim çizmenize yardımcı olur. Mevcut pazar büyüklüğünü gören bir yatırımcı şirketinizin potansiyelini daha olumlu değerlendirecektir. İşletmenin zayıf, güçlü yönlerini belirleyebilir, zayıf noktaların nasıl fırsata dönüştürebileceğini aktarabilirsiniz. Gelecekle ilgili beklentinizi ve büyüme oranlarınızı, fiyatlandırma politikanızı, maliyetin ne zaman getiri sağlayacağını, nasıl kar edeceğinizi, reklam ve tanıtımınızı yaparken nasıl ve hangi kanallardan ilerleyeceğinizi detaylı bir şekilde anlatabilirsiniz.
Pazarlama bölümünde değineceğiniz bir diğer konu da müşteri analizidir. Kimlere hitap edeceğiniz; hedef kitlenizin kısa bir analizi ve demografik bilgileri, sunacağınız ürün ve hizmet ile müşterinin hangi ihtiyacına hitap edeceğiniz, müşterinin yaşayacağı potansiyel problemlere karşı çözüm önerilerinizi içermeli ve hedef kitleniz için gerekliliğini de vurgulamalıdır. - İşletme Yönetimi
İyi bir fikri hayata geçirmek için kimlerle yola çıktığınızı ve neler yapılacağını belirten bir organizasyon şemasına ve iyi bir ekibe sahip olmak oldukça önemlidir. Bu sebeple yönetim ve personellere ait bilgiler iş planınızda muhakkak yer almalıdır. Organizasyon şemanızdaki personellerin öne çıkan özelliklerinden, size hedefinizde hangi noktalarda destek vereceğinden veya başarılarından bahsedebilirsiniz. Bu bölüme CV eklemeniz önerilmez, ancak detaylandırmak isterseniz iş planınızın ekinde CV lere de yer verebilirsiniz. - Finansal Bilgiler
Bu bölümdeki bilgiler yalnızca iş planınızı sunarken değil, sizin de her zaman elinizin altında bulunması gereken verilerdir. Gelir – gider tablolarınız, nakit akışınız, geçmiş finansal verileriniz ve bilançolarınıza bu bölümde yer vermelisiniz. Daha sonra bu veriler ışığında potansiyel maliyetlerinizi içeren bir çalışma hazırlamalısınız. Sabit maliyetleriniz, işletme maliyetleriniz ve yatırım maliyetleriniz ile ilgili hesaplamalar, ürün ve hizmetinizin getiri beklentisi ne olacak, ürün ve hizmet yatırımı kendini nasıl amorti edecek gibi soruların net ve sayısal değerlerini içermeli ve en önemlisi de vergi kanunlarına uygun olmalıdır.
Finansal bilgiler hazırlarken geçmişe yönelik tablolarınızı da iş planınızın eklerine ilave edebilirsiniz, ancak şunu unutmamanız gerekiyor; tablolarınız sade ve gerçeği yansıtan verileri içermeli ve değerlendiren kişide kafa karışıklığına yol açmamalıdır. Unutmayın, ürün ya da hizmetinize yatırım yapacak kişiye anlatmak istediklerinizi -özellikle finansal konularda- doğru aktaramazsanız, size yatırım yapmak istemeyecektir.
Peki, bir işe başlamadan önce maliyetlerini nasıl kesin ve net olarak çıkartabilirsiniz?
Öncelikle kimsenin sizden kesin ve yüzde yüz rakamlar beklemediğini bilmelisiniz. Finansal öngörülerde bulunurken iş planınızda sunmanız gereken şey bu verileri nasıl işlediğiniz ve gerçekçi bir plana dökebildiğinizi gösterebilmenizdir. Ayrıca daha önce bu alanda bir faaliyet gösterdiyseniz, geçmiş finansal verileriniz de size yardımcı olacaktır. Ya da tamamen yeni bir girişimde bulunuyorsanız benzer işlerde faaliyet gösteren muhasebe ve mali müşavirliklerden danışmanlık alabilirsiniz. Tabii ki finansal okuryazarlığınızın olması da oldukça büyük bir avantaj, bununla ilgili de kendinizi geliştirmelisiniz. Öte yandan değişken elementleri de göz önünde bulundurmayı ihmal etmemelisiniz. (döviz kuru, enflasyon oranı, vergiler vs.) Bu, verilerinizin daha gerçekçi olması konusunda size destek olacaktır.
Yatırımcılar, senaryolarınızda ufak değişiklikler olursa ya da planladığınız iş beklediğiniz gibi gitmezse bunun projeniz üzerindeki etkilerini simüle etmek isteyebilirler. Bu yüzden, siz de bunlara hazırlıklı olmalı ve işinizi kolaylaştırmak için iş planınızı hazırlarken olabilecek senaryoları göz önünde bulundurmalısınız. - Yaşanabilecek Riskler
İş planınızdaki potansiyel riskleri öngörebilmek hedefleriniz açısından kritik önem taşır. Riskler, sizi ilgilendirdiği kadar, yatırımcılar veya destekçilerin de bilmesi gereken önemli olgulardır.
İşletmenizde yaşanabilecek tüm riskleri açık bir şekilde bu bölümde anlatmanız gerekir. Yaşanabilecek olası riskleri ve bu riskler meydana geldiğinde neler yaparak olumsuzlukları ortadan kaldıracağınızın da farkında olduğunuzu ifade etmeniz gerekir. Risk, her zaman ve her alanda söz konusudur; ancak önlem alındığı zaman daha az zararla atlatılabilir. Riskleri iyi analiz etmeniz size olumlu bir dönüş sağlayacaktır. Çünkü yatırımcılar güvenebilecekleri ve mevcut durumlarının analizini yapabilen öngörü sahibi girişimcilerle çalışmak ister.
Kurulması planlanan ya da mevcut işletmelerin strateji ve hedeflerine ulaşmak için hazırlanan iş planı, başarıya ulaşmak için bir rehber niteliğindedir. Yukarıdaki maddelerden yararlanarak İyi bir ön hazırlık ve doğru bir araştırma ile sağlıklı bir yol haritası oluşturabilirsiniz.
Girişimci misiniz? Ya da mevcut işletmenizde yeni stratejilerinizi hayata geçirmek için iş planı mı hazırlıyorsunuz? Finansal hedeflerinizi planlarken maliyetlerinizi düşürmek ve iş dünyasında prestijli bir yer edinmek isterseniz, Profis’in “Sanal Ofis” ya da “Hazır Ofis” çözümlerini de iş planınıza dahil etmenizi öneririz. Profesyonel alt yapısı sizin için oluşturulmuş toplantı odalarımızı kiralayarak çalışmalarınızı veya iş görüşmelerinizi de ofisimizde gerçekleştirebilirsiniz. Siz hedefinize odaklanırken, biz de arka planda işlerinizi yönetir ve sürecinize katkıda bulunmuş oluruz.
Bol şanslar!